SIDEE LOOGA MIDHO-DHALIYAA GUUSHA
SOCDAALKA MADAXWEYNAHA EE GOBALADA
Ahmed Arwo
samotalis@gmail.com
Waxa marag ma doon ah in guul laga gaadhay socdaalka
Madaxweynha ee indho-indheenta iyo xog uruursiga ee dhul balaadhka dalka
Somaliland, gaar ahaan gobalada bari. Waxa Madaxweynahu gaalaabixiyey safar
dheer oo jid mar ah, dhul durugsan oon jid wacan lahayn, duruufo dhaqaale xumo
iyo mid maamul ka jiro. Waxuu taabtay xuduudka bari ee dalka. Waxuu siyaartay
ciidamada jiida hore ee difaaca qaran oon Madaxweyne hore gaadhin. Muu ahayn
safar dalxiis iyo nasasho. Maalin keliya ayuu ka wada qudbadeeyey Harsheekh,
Xaaxi iyo Oodweyne habeenkiina u hoyday Burco isla subixii ayuu ka baqoolay
waxuuna cago-dhigtay Laascaanood, Tukaraq deedna Caynabo intaba waxay u ahayd
qudbad iyo shirar isla habeenkii waxuu ku soo gurya-noqday Burco oo subaxii
filaysay inay fagaare kula kulmaan wafdiga. Waxa la galay shirar maamulka iyo
waxgaradka Togdheer, subaxiina waa tii la sugaayey ee waxay ahayd xus gaar ah
iyo goobtii lagaga dhawaaqay qarannimada Soomaliland iyo fagaare hadalkii. Jiirtii
subaxna waxuu cagta saaray jiidii bari
iyo gobalka kheyraadka badan ee Sanaag. Waa jid dheer oon dhisnayn, waa dal
cabashada ugu horeysaa tahay jid xumo. Cidi uga waramimeyso oo isagaa hadda iyo
horreyba u maray.
Waa Garadag, Ceel-afweyn, iyo Ceerigaabo.
Wacdarihii Burco guji linka
hoose:
Tanina waa sagootintii Ceerigaabo
guji hoos:
Haddaba Ujeedadu maxay
tahay
- Mahadnaq doorashadii shacbigu u
codeeyeen. Waa mid muwaadinku istaahilo, gaar ahaan reer KULMIYE oo ah
cidda guusha doorashu keli u sheegan karta. Waxa wafdiga weheliyey
Guddomiyaha xisbiga Muuse Biixi oo si gaar ah ula kulmaayey guddiyada
xisbiga iyo hawlwadeenada. Waxa iyana dhankooda ka waramaayey waxqabadka
xukuumadda Wasiirada ka midka ahaa wafdiga.
- Qiimeynta wax-qabadka xukuumadda
ee gobalada. Madaxweynaha waxa u suurtagashay inuu toos u dhugto wax
qabadka Wasaaradaha ee gobalada isagoo hore u hayey warbixinta xukuumadda.
Waa qiimeyn uu ku arki karo dhabta waxqabad iyo warbixintuu ka hayey
Wasiiradiisa.
- La-kulanka bulshoweynta gobalada
si uu uga dhegeysto tabashadooda iyo halkey waxqabadka ugu culus ka
rabaan, tabashadooda maamul, qiimeyntooda wasaaradaha iyo saraakiisha u
xil saaran.
- La-kulanka maamulka gobalada iyo
degmooyinka oo leys dhaafsado xogwaran labada dhinac ah.
- Baraarojinta iyo kor-u-qaadka
dareenka wadajir,ilaalinta nabadda, ka-qaybgalka horumarinta dhaqaale, iyo
wacyigelinta guud ee bulshada.
Kolka intaasi ahyd hadafka socdaalkani, side
looga faaídeysasn karaa:
1. Waa in la helaa qoraal dheer oo
xubnaha wafdigu ka shiraan kana qoraan gobal kasta iyo degmo kasta
xogwarankeeda. Dabcan cid ayaa u xilsaaran qoraalka, waxa se muhiim ah in
xogwaran dhmmeystiran oo xubinaysan la helo lagana shiro oo qoraal leysku raaco
la qoro si loogu gudbiyo Madaxweynaha.
2. Qoraalka isagoo qiimeynaaya, kuna
daraaya dareenkiisa iyo siduu u arko waa inuu ku qoáan qaataa, isagoo u gudbin
doona kolba wasaaradda iyo hayádda ay khusayso.
3. Si qiimeynta wasaaradaha loo
dhammeystiro, waxa habboon in wasaarad kasta laga dalbo warbixineedka sanadka
ay xilka haysay iyo qorshaheeda sanadka soo socda oo gobalaysan oo degmadeysan.
4. Taasi waxay ay cadayn doontaa hawsha
laga filaayey inta qabsoontay, waxa hortaagan iyo siday u dhaqaajin karto
mustaqbalka.
5. Waxa u fududanaysa Madaxweynahu inuu
dabagal dhab ah ku sameeyo waxqabadka xukuumadda, iskuna xidho dareenka
bulshada gobalada iyo baahiyaha dalka iyo barnaamij hawleedka ee Wasiir kasta
ka filaayey.
Waxaan ahaa nin in badan ku taliyey in si degdeg ah loo maro
dalka isla doorashada dabadeed si bulshada loogu mahadnaqo. Waxa waayo-aragnimada
Madaxweynahu noqotay in socdaalku ku wacan yahay mid mahadnaq, iyo wax-u-sheeg
noqda oo horta wax la qabto, lan darso duruufaha dhabta ee maamulku dhaxlay.
Waana mid ka muuqata guusha laga gaadhay. Waxa si gaar ah u qurxiyey socdaalkan
iyadoo dunidoo dhan laga daawanaayey isla mar telefishanka qaranka. Waxayna
noqotay mid aan cidina midab kale iyo maroorin siyaasadeed loo helayn. Waa
indhahaaga iyo dhegahaaga ayaa kuu macalin ah,
Xiligan oo lagu gudo jiro diyaarinta miisaaniyadda 2011, waa
in lagu saleeyaa siyaasadda iyo aragtida Madaxweynaha kolka uu darso xogwaranka
socdaalka iyo qoraalada laga qoray, warbixinta wasaaradaha iyo hayádaha ee la
xidhiidha waxqabadka sanadka, qorshihii 2010 waxa ka qabsoomay, sababta ay u
qabsoomi waayeen, iyo qorshahooda 2011 oo degmedysan oo gobalaysan. Taas ayaa
sal looga dhigi karaa miisaaniyad ka turjumta hadafka siyaasadda hormarinta
dalka oo dabcan ku dhisan himmilada shacbiga ooy xakamaynayso italka maamul iyo
dhaqaale ee dalka iyo kala doorashada baahiyaha badan ee meel walba jira oon
marba xoogaa la daboolo,iyadoon cidina filayn in mar qudha iyo xili dhow toona
la wada dabooli karo.
Waxa qiimeyntani tahay mid habboon inay ku soo uruurto
abaalmarin isgu jirta mahadnaqa, canaan, dalacaad, casilaad, wax-bedel iyo
garabtaabasho dheerigelin. Waa in hawlwadeenada heer qaran, gobal, iyo degmaba
la qiimeeyaa oo la saaraa miisaanka, (Performance Evaluation). Waxa socdaankani
yahay fursad uu madaxweynahu u helay inuu toos ula xidhiidho bulshada soona
arko duruufaha dhabta ah, iyadoon turjumaan iyo dayr midna u dhaxayn.
Madaxweynahu waxuu muujiyey inaan cidina uga dhabaradkeen
kolka danta guud iyo horumarinta bulsho loo dhaqaaqo. Soo-jeedka dheer, iyo
safarka aan nasashada lahayn, iyo dhegeysiga aan haamansiga lahayn iyo
dulqaadka uu dhexgalka bulsho ee habaas iyo garbin midna uga joogin dhex-socodkooda,
maqalka canaantoodu, cabashadooda, u dulqaadka buuqa iyo muranka mararka qaar
dhexgalka ka dhasha, waxa hubaal ah inuu Madaxweyne Axmed maankiisa ku sajilay
barnaamaj hor leh oo waxqabad iyo horumarin maamul oo cusub leh si loo
dhammeystiro qorshaha sanadka inta ka hadhsan iyo in la helo miisaaniyad
horumarineed sanadka soo socda.
Ugu dambeyn, aan bulshada ugu yeedho qiimeynta dhabta ah ee
socdaalka iyo hammiga dadweynha. Aan noqon dad hore u socda oon ka waantowno
dib usocodka, iyo muranak ma-dhalayska ah. Doodo ha noqoto waxqabad iyo sidaas
ayey ku wacanatay iyo sidana ka habboon. Mucaarid iyo muxaafidku ha ku
loolamaan waxqabad iyo barnaamaj hawleed, dadweynahuna ha nqodo mid u darban
danta guud iyo la-xisaabtanka mas’uuliinta ay hawsha u dhiibteen.Ogow masúuliinta
xisbiyada iyo ururaduba waa ka mid oo xil qaran ayey hayaan, waxayna tartan ugu
jiraan hogaaminta berri ee yaan la-xisaabtankooda la yareysan. U fiirso
doodahooda, odoros barnaamajkooda iyo hab-dhaqankooda maamul.
Aan qiimeynu waxqabadka manta si aynu u helno mustaqbal
wacan.
Wadajir iyo midnimo
Mahad oo dhan Alle ayaa leh
Ahmed Hassan Arwo
La-taliyaha Madaxweynah ee Dhaqaalaha
No comments:
Post a Comment